5. Elektra

Hoewel er vele soorten van porseleinen huisjes bestaan, enkel en alleen om te verzamelen, zoals de KLM huisjes enz., zijn de meeste bezoekers van deze site geïnteresseerd in huisjes met ingebouwde verlichting.

De verlichting van deze huisjes geschied door middel van een meegeleverd adaptersnoertje met een lampje, die met een klemsysteem aan de achter of onderkant in het huisje wordt geklemd. Deze lampjes zijn over het algemeen 3 of 12 volt, vandaar de adapter. Echter, er zijn ook oudere huisjes en o.a. Dickensville zonder adapter en deze gebruiken dus gewoon 220/230 volt. De diameter van het gat in de huisjes voor het klemsysteem verschilt per merk en het is dus niet altijd uitwisselbaar. Bij meerdere huisjes op een display kan er nogal een wirwar aan snoeren ontstaan met een legio adapters in net zoveel verlengsnoeren. Ondanks dat de verlengsnoeren zonder gevaar kunnen worden doorgekoppeld, vanwege het lage voltage wat men gebruikt, is het toch misschien handiger om een “multi” systeem aan te schaffen.  Alle merken hebben oplossingen in hun assortiment, van een adapter met 3 of 6 lampjes tot een compleet systeem met 12 aansluitingen voor diversen 3volt items, waaronder dus snoertjes met lampjes.

Hoeveel items kunnen er nou op één aansluiting?

Simpel, 3 watt (vermogen meeste items en huisjes) gedeeld door 230 volt (spanning) = 0.01 ampère (stroom). Meestal zitten er minimaal 8 ampère stoppen in de meterkast. Omgekeerd (spanning x stroom = vermogen) kun je dan afleiden dat je 230 x 8 ampère op één stop kan zetten. Dat is 1840 watt op één stop. Sluit je dus niks anders op die stop aan, kun je dus 1840 gedeeld door 3 = 613 huisjes op een enkele stop zetten.

Fiberoptic    

Sommige huisjes hebben ook hele kleine verlichting aan de buitenkant, dit wordt via fiberdraadjes naar het punt verlicht, deze worden dan ook wel fiberoptic genoemd. Deze verlichting treft men meestal aan bij de B-merken, maar ook de anderen wagen zich hieraan, veelal met knipperend effect en in allerlei kleurstellingen. Als er in plaats van de normale verlichting, extra verlichting of bewegende delen op of aan een item zitten wordt er een aparte adapter bijgeleverd, controleer of deze ook daadwerkelijk in de verpakking zit! In Nederland gebruiken wij 220/230 Volt, wees er dus zeker van dat uw item hiervoor geschikt is en geen import voor 110 Volt. 

Dal

DAL oftewel Display Anywhere Lightning is exclusief om Department 56 huizen draadloos te verlichten, het is ontworpen om uw huizen zonder een lichtsnoer te laten branden, op een batterij. Op deze manier kunt u uw items overal plaatsen zonder aan een stopcontact te hoeven denken. En u kunt uw gebouwen aan en uit zetten met de nieuwe afstandsbediening die u meer vertoninggemak en flexibiliteit geeft dan ooit voordien.

Andere verlichte items

Naast de huisjes zijn er natuurlijk vele andere verlichte items verkrijgbaar om het dorp aan te kleden, o.a. natuurlijk de lampslingers, bomen en straatverlichting, maar ook items waarmee iets gebeurt. De zogenaamde “animatie” items zoals schaats en ski baantjes met bewegende figuurtjes. De meeste lantarentjes en dergelijke gebruiken 3 volt (man) en zijn vaak verbonden via een batterij kastje, wat zich weer laat aansluiten op een adapter of een multisysteem. De “platte” huizen (façade) en kleine items met bewegende delen en meerdere opties zullen veelal op 4,5 volt (vrouwtje) werken. Ook voor deze 3 volt en 4,5 volt items zijn adapters verkrijgbaar met meerdere aansluitingen zodat ook hier in ruimte bespaard kan worden. verderop staat een beschrijving om batterij items passend om te bouwen naar adapter

Meegeleverde adapter

De grotere schaatsbanen, skihellingen en complexe items hebben alle een meegeleverde adapter die enkel en alleen voor dat item geschikt is, merk deze met een sticker of viltstift en houdt deze bij het item verpakt! Het wattage en/of voltage kan verschillen en niemand wil dat zijn items “doorbranden”.

Het gebruik van omvormers

Items geïmporteerd vanuit de US of Canada werken op 110 volt vanwege het stroomnet aldaar. In Europa kunnen deze items gebruikt worden door eerst een omvormer in het stopcontact te plaatsen. Deze omvormers zijn verkrijgbaar in de betere elektraspeciaalzaak en kunnen door middel van een 110 volt verlengsnoer gebruikt worden voor een paar items. Bezit je veel 110 volt items kun je beter een zware omvormkast aanschaffen, deze zijn echter vrij kostbaar! Uiteraard kun je de items met alleen verlichting voorzien van een Europees lichtsnoer. 

Handige tip

Een handige tip voor tijdens het aansluiten, is het gebruik van een systeem op afstandsbediening, zodat u uw dorp met één druk op de knop aan of uit zet. Op deze systemen zijn meerdere stopcontacten mogelijk. Sluit zoveel mogelijk uw animatie en herrie makende items op één schakelaar aan, deze kunt u dan apart uitzetten als het even te veel wordt.

Ombouwen batterijen naar adapters

Soms kom je leuke items tegen die helaas alleen op batterijen werken. Om batterijen te vervangen in een reeds afgewerkt dorp kan heel vervelend zijn. 

Gelukkig zijn deze redelijk simpel om te bouwen, zodat ze op uw adapters zijn aan te sluiten. 2 x een AA batterij is namelijk gelijk aan 3 volt en 3 x een AA batterij is 4,5 volt. De aansluiting op de 3 volt adapters zijn zogenaamde “mannetjes” (jackplug), als we een “vrouwtje” bevestigen aan het item met 2 x AA kunnen we deze net als de lantaarns en dergelijke gewoon op het stroomnet aansluiten. De pluggen zijn er in 2,5 en 3,5 mm. Neem uw adapter mee naar de elektro speciaalzaak en haal passende “vrouwtjes” of knip deze van bijvoorbeeld een oude mono koptelefoon. Neem vervolgens een stukje 2-aderig elektrodraad en “strip” hier ongeveer een cm van de buitenkabel af. Open de plug en soldeer beide draden aan de aansluitingen, let op dat deze wel gescheiden blijven. Strip vervolgens ook een stukje van het uiteinde van de kabel en open het batterijkastje. Sluit de zojuist aangebrachte plug aan op uw adapter en houd beide kale draden op de batterijaansluitingen om te testen welke kant + of – is. Als het licht aangaat is het de juiste kant en kunt u deze, nadat de adapter weer uitgeschakeld is, vervolgens ook beide vast solderen. Breek of knip een klein hoekje uit het batterijklepje voor de draden, sluit het klepje en uw item is klaar om te pronken in uw dorp! Voor 3 x AA batterij items (4,5 volt) heeft u andere plugjes nodig (mannetjes) maar is de werkwijze hetzelfde.

LED- de nieuwe manier van verlichting

 
In 2009 heeft de Europese Unie in heel korte tijd de definitieve beslissing genomen dat binnen 3 jaar de gloeilamp niet langer verkrijgbaar zal zijn in Europa, de lamp zou namelijk te veel energie gebruiken. In 2012 moet de verkoop van alle gloeilampen gestopt zijn. Tijd dus om alternatieven voor talloze toepassingen te zoeken. LED-verlichting, een afkorting van Light Emitting Diode, in het Nederlands: lichtuitstralende diode. Wordt op dit moment vaak ingezet waar hoge lichtopbrengst en lage warmteontwikkeling nodig is. Daarnaast staat de energiezuinigheid (tot 70% ten opzichte van de gloeilamp) voorop. De lichtstroom van een lamp wordt aangegeven in lumen (lm), de verlichtingssterkte in lux (lux=lm/m2). Voor 50 lm is een 1,2 Watt LED-lamp nodig, of een 4 Watt spaarlamp, of een 20 Watt gloeilamp. In de nieuwste LED-lampen is de stralingshoek van de lichtbundel veranderd, door deze stralingshoek aan te passen geven de huidige lampen bij minder watt nog meer licht. In de praktijk blijkt een LED-lamp 20.000 tot 40.000 branduren mee te gaan. Een normale gloeilamp heeft +/- 1000 branduren.

 

Vooruitlopend op de wetgeving vervangt Lemax al vanaf 2010 alle gloeilampen voor deze zeer zuinige LED-lampen. Door middel van deze nieuwe techniek geven deze lampen een vergelijkende lichtbundel als de oude gloeilampen, dit in tegenstelling tot de oudere vormen van LED. Voortaan worden alle huizen voorzien van een LED-lamp op 4,5v batterij aansluiting zoals hierboven afgebeeld, deze kan minimaal een volle week 24 uur per dag branden. Door het weglaten van de adapter voor 230V zal ook de consumentenprijs met zo’n 3 tot 4 euro naar beneden gaan. Deze batterijkastjes beschikken wel over een aansluiting voor uw 4,5v adapter zodat ze eventueel zonder batterij te gebruiken zijn. Het voordeel van de batterijhouder is dat het makkelijker wordt om huisjes “vrij” te plaatsen, in bijvoorbeeld een stolp of een plaats waar geen stroom voorhanden is. Voor diegene die toch graag één of meerdere huizen aansluiten op het lichtnet brengt Lemax ook adapters met LED uit, in uitvoeringen met één, drie of zes lampen. Bij de drie en zes lamp’s uitvoeringen is het zelfs mogelijk om ze per lamp aan of uit te zetten!

 

De adapters met gloeilampen zullen, net als de losse gloeilampjes, voorlopig nog gewoon verkrijgbaar blijven.