Dickensville - Bolsward - Molen de Greate Klaver

Molen de Greate Klaver - Bolsward - Dickensville Elfsteden

Molen de Greate Klaver van Dickensville, uit de geliefde Elfsteden serie, is in het jaar 2012 aan de collectie toegevoegd en is een mooi vormgegeven miniatuurversie van Molen de Greate Klaver in Bolsward, in de provincie Friesland. De 6,25 meter hoge molen, die vlak achter het bedrijventerrein De Marne is te vinden, is in januari 1968 uitgeroepen tot rijksmonument.

De Grote Klaver is klein

De kleine poldermolen, die voorheen prominent in het open landschap stond, wordt vandaag de dag behoorlijk overschaduwd door een grote, ruim 50 meter hoge windturbine die er vlakbij is geplaatst. Door het grote gevaarte valt de Greate Klaver volledig in het niet en lijkt hij nog kleiner dan hij al is ... je zou hem haast willen oppakken en in je kerstdorp zetten!

Kleine, windgedreven poldermolen

Zijn rijke geschiedenis is echter zeer groot. Deze kleine, windgedreven poldermolen is namelijk in 1802 voor de weesvoogd van het Bolswarder Weeshuis gebouwd. Weesvoogd Lyklama à Nijeholt komt uit een familie van pommeranten, dat is Fries voor prominente, vooraanstaande en leidinggevende personen.

Spinnenkopmolen met middenkruier

De poldermolen was hoogstnoodzakelijk om het overtollige water weg te malen en het land rondom het weeshuis en een aantal aangrenzende polders droog te houden. Er werd gekozen voor een molen van het type spinnenkop met middenkruier. Een spinnenkopmolen is een hele kleine wipmolen die door zijn formaat eenvoudig te bedienen is.

Molen met draaibaar bovenhuis

De molen bestaat uit een vierhoekige ondertoren die de vorm van een piramide heeft. Bovenop de ondertoren staat de kop. Dit is een beweegbaar bovenhuis waarop de wieken zijn bevestigd. Doordat de kop van een spinnenkopmolen draaibaar is, kan de molenaar de wieken altijd naar een gunstige windrichting draaien.

Kruien voor optimale windvangst

Dit kruien van de molen zorgt namelijk voor een maximale windvangst. In tegenstelling tot een onderkruier of een bovenkruier, waarbij de hele molen draait of enkel de kap, draait bij een middenkruier het gehele bovenhuis mee.

Grondzeiler met lange wieken

Door zijn gedrongen bouw raken de wieken van Molen de Greate Klaver tijdens het draaien bijna de grond. Dit type molens behoort tot de grondzeilers en is ontworpen voor een open landschap met weinig windbelemmering. Het voordeel van een grondzeiler is dat de molenaar niet omhoog hoeft te klimmen om de molen te kruien. Ook de zeilen over de wieken spannen of afrollen kan veilig vanaf de grond uitgevoerd worden.

Droogmalen van polder

Doordat Molen de Greate Klaver de polder met een oppervlakte van 110 hectare moest bemalen, was de spinnenkop voorzien van een vijzel met een diameter van 91 cm. Met deze houten waterschroef, die over drie gangen beschikt, werd bij een normale windsnelheid ongeveer 970m³ water per uur verzet.

Tot 1966 de Weeshuispolder bemaald

Molen de Greate Klaver bemaalde tot 1966 de polder aan de Witmarsumervaart, waarna het uiteindelijk zijn functie verloor. Na jarenlang te zijn verwaarloosd, werd de spinnenkop in 1981 compleet herbouwd. De molen is tegenwoordig open voor publiek en kan op afspraak bezocht worden. Alleen bij ernstige wateroverlast zal de grondzeiler nog worden ingezet als reservegemaal.

Verschillen tussen miniatuur en originele molen

Ondanks dat de miniatuur van Dickensville een goedgelijkende kopie is van het origineel in Bolsward, zijn er toch ook enkele verschillen tussen de twee molens. Zo is het bovenhuis niet draaibaar bij de miniatuurversie en reiken de wieken ook niet tot bij de grond. De ontwerpers van Dickensville wilden vast niet dat de dorpsbewoners in het miniatuurdorp zouden worden weggezwiept door laag over de grond scherende molenwieken.

Met ronddraaiende wieken, maar zonder verlichting

De kleine spinnenkopmolen uit de Elfstedenserie is zonder twijfel een mooie toevoeging op een open veld of weide in een kerstdorp, Elfstedendorp of Oud Hollands minidorp. De molen is gemaakt van porselein, heeft draaiende wieken van kunststof en zeilen van stof. De Greate Klaver heeft een afmeting van 14 x 13 x 22 cm (B x D x H) en werkt op 2x AA batterijen, maar kan ook worden aangesloten op een adapter of op de splitter van Dickensville (niet inbegrepen). De molen heeft GEEN verlichting.